تری اتانول آمین (TEA) Triethanolamine

تری اتانول آمین چیست؟

تری اتانول امین با نام اختصاری TEA یک ترکیب آلی چسبناک که متشکل از یک دسته آمین و سه دسته الکل است و به‌دلیل حضور نیتروژن در مرکز آن بوی ملایم مشابه آمونیاک دارد و به‌راحتی در آب حل می‌شود. TEA در زمان قرار گرفتن در معرض نور و هوا، به‌رنگ قهوه‌ای درمی‌آید و با قرار گرفتن در دمای پایین، کریستال‌های مکعب شکل تشکیل می‌دهد، همچنین این ماده در واکنش‌های گرمازا باعث خنثی شدن اسیدها می‌گردد.

تری اتانول آمین دارای فشار بخار پایین است و به همین جهت بسیار فرار می‌باشد. این ماده خنثی‌کننده اسیدهای چرب است و pH را تنظیم و محلول را بافر می‌کند. از تری اتانول آمین به‌عنوان عامل کاهنده یا بازدارنده از خوردگی استفاده می‌گردد و قابلیت اختلاط با آب، استون و متانول را دارد.

تولید تری اتانول آمین

برای تولید تری اتانول آمین در یک راکتور؛ اکسید اتیلن، آمونیاک و آب را قرار می‌دهند و در دمای 30 تا 40 درجه سانتیگراد و با فشار حدودا بین 71 تا 304 کیلو پاسکال واکنش تغلیظ رخ خواهد افتاد، سپس محلولی از مونو اتانول آمین، دی اتانول آمین و تری اتانول آمین به‌دست می‌آید که با حذف آب در دمای 90 الی 120 درجه ماده غلیظ می‌شود. در مرحله نهایی این ماده به 3 برج تقطیر خلاء انتقال داده می‌شود که در این مرحله بر حسب نقطه جوش، محصول نهایی اتانول آمین، دی اتانول آمین و تری اتانول آمین با خلوص بیش از 99 درصد حاصل می‌گردد. لازم به ذکر است که در طول این فرآیند، با تغییر نسبت اتیلن اکسید، نسبت تولید دی اتانول آمین و تری اتانول آمین تغییر خواهد کرد.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی

فرمول مولکولی: C₆H₁₅NO₃

شکل ظاهری: مایع روغنی بی‌رنگ و در بعضی مواقع به دلیل ناخالصی زرد کم‌رنگ است.

جرم مولی: ۱۴۹٫۱۹ گرم بر مول

چگالی: 1.124 گرم بر مول

دمای ذوب: ۲۱٫۶۰  درجه سلسیوس

دمای جوش: ۳۳۵٫۴۰ درجه سلسیوس

ضریب شکست: 1.485

انحلال پذیری: در آب/ بنزن/ اتر/ n- هپتان

کاربردهای تری اتانول آمین

• صنعت آرایشی و بهداشتی
• صنعت لاستیک سازی
• صنعت نساجی
• صنعت کشاورزی
• داروسازی
• تولید سیمان
• به شکل حلال در رزین‌های نیترو سلولز، سلولز اترها، پلی ونیل استات و سایر رزین‌ها
• به‌عنوان نگهدارنده در مواد غذایی
• در آب‌های شیرین، دریاچه و استخر جهت کنترل رشد جلبک‌ها

کاربرد تری اتانول آمین در صنعت آرایشی و بهداشتی

تری اتانول آمین در صنعت آرایشی- بهداشتی باعث ترکیب اسیدهای چرب در پاک کننده‌های پوست و شامپوها می‌شود. ایجاد قوام ایده‌آل به‌عنوان یک عامل غلیظ‌کننده در فرمولاسیون کرم‌ها و لوسیون‌ها، دلیل اصلی استفاده این ماده در این صنعت است. لازم به ذکر است با توجه به اینکه مقدار استفاده از تری اتانول آمین در محصولات تولیدی این صنعت بین 1تا 3 درصد است، برای پوست بی‌خطر بوده و باعث تحریک آن نیز نمی‌شود.

کاربرد تری اتانول آمین در تولید سیمان

این ماده به عنوان افزودنی آلی برای تولید سیمان در آسیاب کلینکر کاربرد دارد؛ بدین صورت که فرآیند آسیاب را آسان‌ خواهد کرد؛ در نتیجه از تجمع پودر روی سطح و دیواره‌ها جلوگیری خواهد نمود. تری اتانول آمین در تولید سیمان خاصیت ضد نفوذ پذیری را بهبود می‌دهد و باعث افزایش مقاومت می‌شود.

کاربرد تری اتانول آمین در داروسازی

در داروسازی از تری اتانول آمین برای تشکیل نمک در محلول‌های تزریقی استفاده می‌گردد.

نکات ایمنی و ملاحضات استفاده از تری اتانول آمین

• در صورت تماس این ماده با چشم و پوست، موجب قرمزی، ورم و سوزش می‌شود و می‌بایست فورا آن را آب فراوان بشویید.
• بر اثر تماس طولانی مدت و مکرر با پوست ممکن است موجب سوختگی آن شود.
• در صورت بلعیدن این ماده، ممکن است علائمی نظیر اسهال و استفراغ را به دنبال داشته باشد و بهترین راه حل برای دفع آن نوشیدن آب یا شیر و مراجعه به پزشک است.
• در صورت استنشاق این ماده ممکن است فرد دچار مشکلات تنفسی گردد.
• تری اتانول آمین هنگامی که در مجاورت حرارت یا شعله قرار بگیرد یک ترکیب قابل احتراق می‌شود و ممکن است گازهای بسیار سمی مانند اکسیدهای نیتروژن را ایجاد کند.