سدیم لورت سولفات یا سدیم لوریل اتر سولفات که با نام تجاری تگزاپون شناخته می‌شود، ماده‌ای کف‌زا با خاصیت سورفکتانتی قوی است که در فرمول‌های مراقبت شخصی و انواع شوینده‌ها استفاده می‌شود. این ماده که از روغن نارگیل گرفته می‌شود، به صورت صنعتی نیز تولید و در مقیاس‌های بالایی در صنایع به کار گرفته می‌شود. هر چند که تگزاپون طبق نظر کارشناسان و سازمان‌های جهانی ایمن شناخته شده است، اما گاهی اوقات ممکن است ترکیب این ماده در فرمولاسیون‌های شوینده و مراقبت شخصی، حساسیت‌های پوستی ایجاد کند.
از این رو برخی کارشناسان استفاده از جایگزین‌های ملایم‌تر تگزاپون را برای اضافه کردن به فرمولاسیون‌ها توصیه می‌کنند. با توجه به این توضیحات در این نوشته از آوینا تجارت اطلس قصد داریم به معرفی 3 جایگزین تگزاپون که در صنعت رایج‌تر هستند بپردازیم و گزینه‌های سازگار با محیط زیست را روی میز قرار داده و توضیحات هر یک را شرح دهیم.
چرا جایگزین‌های تگزاپون اهمیت دارند؟
تگزاپون N70 را اغلب با نام SLES از نظر علمی می‌شناسند. SLES همان سدیم لوریل اتر سولفات است که به عنوان پاک کننده متداول در صنعت شوینده‌ها و محصولات مراقبت پوستی و آرایشی بهداشتی شناخته می‌شود. این ماده که از روغن نارگیل مشتق می‌شود، به محصول کف کننده معروف است.
گاهی اوقات سدیم لوریل اتر سولفات (SLES) را با سدیم لوریل سولفات (SLS) اشتباه می‌گیرند. این دو ماده با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند و در واقع سدیم لوریل سولفات که با نام تگزاپون می‌شناسیم، اتوکسیله شده است. اتوکسیله شدن تگزاپون (اضافه شدن گروه اتر) به این ترکیب باعث شده تا تگزاپون ساختار ملایم‌تری نسبت به سدیم لوریل سولفات داشته باشد و جایگزین این ترکیب شود.
به عبارتی سدیم لوریل سولفات باعث ایجاد تحریک پوستی بسیار بیشتری نسبت به تگزاپون می‌شد و به همین دلیل بود که تگزاپون جایگزین این ماده شد؛ اما در حال حاضر شاهد نمونه‌های ملایم‌تری نسبت به تگزاپون نیز هستیم تا به این طریق تقریبا هیچ حساسیت و تحریکی برای پوست ایجاد نشود. این نمونه‌های جایگزین تگزاپون اغلب زیست سازگار هستند و به همین خاطر در کنار حذف حساسیت پوستی، جایگزین سدیم لوریل اتر سولفات شده‌اند که در ادامه بیشتر به این جایگزین‌ها می‌پردازیم:
سدیم کوکو سولفات (SCS): جایگزینی طبیعی و ملایم
در صنعت به دلایل مختلفی ممکن است سویم کوکو سولفات با نام اختصاری SCS جایگزین تگزاپون شود. البته با توجه به عوامل مختلفی که در تولید مواد مراقبت شخصی و شوینده‌ها تاثیرگذار هستند، ممکن است چنین جایگزینی در برخی شرایط منطقی نباشد و همه چیز به وضعیت و فاکتورهای موثر در آن فرمولاسیون و محصولات تولیدی بستگی داشته باشد. در حالت کلی سدیم کوکو سولفات به دلایل زیر می‌تواند جایگزین تگزاپون شود:
- سدیم کوکو سولفات به عنوان مشتق دیگری از روغن نارگیل و اسیدهای چرب، ساختار ملایم‌تری نسبت به تگزاپون دارد و در محصولات بر پایه طبیعی (ارگانیک) به وفور به کار گرفته می‌شود.
- این ترکیب به دلیل برخورداری از مولکول‌های بزرگتر، چندان توان نفوذ به سلول‌های پوستی را ندارد. این در حالی است که تگزاپون مولکول‌های کوچکتری دارد و با نفوذ به پوست باعث ایجاد حساسیت پوستی می‌شود.
- از نظر کیفیت فوم تولیدی و خاصیت کف‌زایی، سدیم کوکو سولفات (SCS) عملکرد بهتری دارد و به دلیل ایجاد کف متراکم و غلیظ‌تر، در بیشتر محصولات شوینده‌ها جایگزین سدیم لوریل اتر سولفات می‌شود.
- SCS از منبع تجدید پذیر و زیست سازگار تولید شده است. این در حالی است که تگزاپون طی فرایندهای شیمیایی پیچیده‌تری تولید می‌شود و ممکن است خطرات زیست محیطی به همراه داشته باشد.
کوکوآمفواستات سدیم: نرم‌کننده و کف‌زا
برای افزایش کشش سطحی مایعات در محصولات مراقبت شخصی، مواد آرایشی بهداشتی و شامپوها اغلب سراغ کوکوآمفواستات سدیم می‌روند تا فوم تولید شده تثبیت شود و کف‌زایی محصول تولیدی افزایش یابد. این ماده گاها به دلایلی جایگزین تگزاپون می‌شود که در ذیل به این دلایل اشاره می‌کنیم:
- کوکوآمفواستات هنگام ترکیب شدن با سایر سورفکتانت ها، ملایمی محصول نهایی را افزایش می‌دهد. از این رو در مواد پاک کننده آرایش یا محصولات مراقبت شخصی کودک و نوزاد سراغ استفاده از این ماده می‌روند.
- این ماده جهش زا نیست و حتی در غلظت‌های 10 درصدی تحریک کننده نخواهد بود. این در حالی است که تگزاپون در این غلظت پوست را تحریک می‌کند.
- خاصیت تثبیت کنندگی فوم در کوکوآمفواستات سدیم باعث شده تا اضافه شدن این ماده به فرمولاسیون شامپوها منجر به حالت گیری بهتر موها شود و کرم‌ها، لوسیون‌ها و ژل‌ها به راحتی جذب پوست شوند و یا روی پوست پخش شوند.
- کوکوآمفواستات سدیم با طیف وسیعی از مواد شیمیایی و مواد شوینده ترکیب می‌شود و این گونه عملکرد کلی و پایداری فرمولاسیون را در محصولات مراقبت پوستی و شخصی افزایش می‌دهد. به عبارتی این ماده با بسیاری از سورفکتانت‌ها و مواد دیگر سازگار است و به همین خاطر در فرمولاسیون‌های زیادی به کار گرفته می‌شود.
آمونیوم لوریل سولفات (ALS): جایگزین صنعتی تگزاپون
جایگزین دیگری که برای تگزاپون در واحدهای صنعتی پیشنهاد شده است، آمونیوم لوریل سولفات (ALS) نام دارد. این ماده به طور کلی ملایم‌تر بوده و در شامپو بچه، پاک کننده آرایش صورت و محصولات مختص پوست‌های حساس استفاده می‌شود. عواملی که باعث شده در برخی از کارخانجات تولید کننده شوینده و محصولات مراقبت شخصی و بهداشتی سراغ استفاده از آمونیوم لوریل سولفات بروند، شامل موارد زیر است:
- آمونیوم لوریل سولفات در محدوده وسیعی از pH عملکرد بهتری دارد و از این رو برای فرمولاسیون‌هایی که تغییرات pH در آن‌ها زیاد است، به وفور استفاده می‌شود.
- این ماده تحریک کنندگی بسیار خفیف‌تری برای پوست دارد و پوست و چشم را تحریک نمی‌کند. این در حالی است که تگزاپون در برخی غلظت‌ها، باعث ایجاد حساسیت پوستی می‌شود.
- ALS به عنوان جایگزین تگزاپون، کفی غنی و متراکم‌تر ایجاد می‌کند تا خاصیت کف کنندگی این ماده بهتر برای انواع محصولات بهداشتی عمل کند.
- آمونیوم لوریل سولفات مقرون به صرفه است. البته قیمت و در دسترس بودن این ماده از منطقه و کشوری به کشور دیگر متفاوت است.
مواد بدون سولفات: گزینه‌های سازگار با محیط زیست
تگزاپون تنها سورفکتانت و ماده کف کننده در صنعت محصولات بهداشتی و مراقبت پوستی نیست و به جای این ماده می‌توان از مواد زیست تخریب پذیر که دوستدار محیط زیست هستند، استفاده کرد. این دسته از مواد اغلب به فرمولاسیون‌هایی اضافه می‌شوند که به محیط زیست اهمیت زیادی می‌دهند و به حداقل رساندن اثرات محیط زیستی را در اولویت قرار می‌دهند. در ذیل چند نمونه جایگزین تگزاپون در گزینه‌های سازگار با محیط زیست را نام می‌بریم:
- لوریل گلوکوزید
- سدیم کوکوئیل گلیسینات
- سدیم کوکو سولفات
- دسیل گلوکوزید
- دی سدیم کوکوئیل گلوتامات
- سدیم لوریل متیل ایزیتیونات
- پتاسیم کوکوئات
- سدیم لوریل سولفات
نکات ایمنی استفاده از جایگزین‌های تگزاپون
همانطورکه گفتیم اغلب جایگرین‌های تگزاپون، پوست را تحریک نمی‌کنند و مصرف درست این مواد حساسیتی برای پوست ایجاد نمی‌کند. اما مسئله اصلی در مورد این مواد، به کار گیری هر نوع جایگزین تگزاپون در دوزهای غیراستاندارد و در غلظت‌های بیشتر در محصولات بهداشتی، مراقبت شخصی و محصولات مراقبت پوستی است. لذا از اضافه کردن بیش از حد استاندارد این مواد به محصولات ذکر شده خودداری نمایید و حتما حین کار از لباس، دستکش و کلاه ایمنی مناسبی استفاده کنید. علاوه بر این مطمئن شوید که ماده انتخابی شما با سایر مواد موجود در فرمولاسیون سازگار است و مشکلی از این نظر نیز ایجاد نمی‌شود. با رعایت کردن این موارد می‌توانید از جایگزین‌های تگزاپون استفاده کنید.