بوراکس چیست؟
قبل از اینکه به جزییات تفاوت بوراکس دکا و بوراکس پنتا بپردازیم، خوب است بدانیم بوراکس چیست. اولین بار این ماده شیمیایی را در بستر دریاچه تبت بهصورت خشک پیدا کردند و سپس در طول زمان از طریق جاده ابریشم به عربستان وارد شد و در نهایت از قرن نوزدهم میلادی به‌واسطه یک کمپانی خارجی عمومی سازی گردید. ماده بوراکس که در زبان لاتین با عبارت Borax شناخته می‌شود، از مواد شیمیایی است که ساختار آن را مولکول‌های بور، سدیم و اکسیژن تشکیل داده‌اند.
این ماده با نام‌های دیگر نظیر سدیم تترا بورات و دی سدیم تترابورات نیز شناخته می‌شود و در دسته‌بندی نمک اسید بوریک قرار می‌گیرد. بوراکس انحلال پذیری بالایی در آب از خود نشان می‌دهد و همچنین از اصلی‌ترین مواد برای ساخت شوینده‌های خانگی و آفت‌کش به حساب می‌آید. هرچند شکل اصلی و پایه آن بهصورت پودر شفاف و سفید رنگ است اما در صورت ترکیب با مولکول آب می‌تواند به صورت بوراکس دکا یا بوراکس پنتا درآید که حالتی متفاوت دارد. بوراکس سمی نیست به‌طوریکه می‌توانید برای پوست و پاکسازی آن در شرایطی خاص از این ماده استفاده کنید.
انواع بوراکس کدام است؟
مسئله‌ای که باعث می‌شود بوراکس بتواند در شکل‌های مختلف و خواص متفاوت ظاهر شود، اتصال هیدرات به سدیم بوراتی است که در این ماده وجود دارد. این اتصال می‌تواند ماده‌ای نهایی با کاربردهای بسیار شگفت‌انگیز تولید کند. به این ترتیب، با توجه به تعداد این اتصال‌ها می‌توان سه نوع ماده شیمیایی متفاوت به نام بوراکس دکا، بوراکس پنتا و همچنین بوراکس بدون آب (که همان بوراکس ساده است) را ایجاد کرد. در ادامه به معرفی هر یک از این مواد می‌پردازیم.
بوراکس دکا
یکی از بلورهای متبلور بوراکس، بوراکس دکا نام دارد که با فرمول شیمیایی Na2B4O7.10H2O شناخته می‌شود. البته این ماده شیمیایی را با نام بوراکس دکا هیدرات هم می‌شناسند. ماده‌های تشکیل دهنده این ترکیب شامل اسید بوریک، آب و سدیم اکسید هستند و یک نمک قلیایی با رنگ سفید محسوب می‌شود. حالت و شکل بوراکس دکا بهصورت پودری یا گرانوله است و نقطه جوش و ذوب آن به ترتیب 1575 و 62 درجه سانتی گراد در نظر گرفته می‌شود.
نکته قابل توجه این است که PH بوراکس دکا ثابت است و همین مسئله باعث شده است در ترکیب با آب و دیگر مواد شیمیایی بافری عالی تولید کند. (بافرها محلول‌هایی شیمیایی هستند که از ترکیب یک اسید ضعیف با نمک آن یا باز ضعیف با نمک آن ایجاد می‌شوند و می‌توانند PH محلول را حتی در صورت اضافه کردن اندکی اسید یا باز، ثابت نگه دارند). این بافر خاصیت بازی داشته و می‌تواند تا حدی اسیدها را خنثی کند.
بوراکس پنتا
یکی دیگر از اعضای خانواده بوراکس، بوراکس پنتا نام دارد. این ماده مانند بوراکس دکا شامل آب، سدیم اکسید و اسید بوریک است و فرمول شیمیایی آن بهصورت Na2B4O7.10H2O در نظر گرفته می‌شود. این ماده شیمیایی را می‌توانید به صورت بلورهای سفید و بدون بو بیابید. از خواص شیمیایی این ماده نیز می‌توان به قلیایی بودن آن اشاره کرد. از ترکیب بوراکس پنتا می‌توان بافرهای بیوشیمی ساخت تا در کنترل پی اچ مواد به ما کمک کند. همچنین انحلال بوراکس پنتا یک واکنش گرمازا است و قابلیت انحلال در آب و برخی از حلال‌های آلی را دارد.
بوراکس پنتا در دسته ماده‌های غیر قابل اشتعال گنجانده می‌شود. کاربردهای بوراکس پنتا بسیار است؛ برای مثال از این محصول در منابعی که رادیواکتیو دارد، در جهت جذب نوترون و به‌عنوان شار متالوژی استفاده می‌شود. همچنین در صنعت شیشه، این ماده شیمیایی برای بخشیدن خاصیت ضد قارچی و مقاومت در برابر شعله کاربرد دارد.
بوراکس بدون بدون آب
سومین نوع از بوراکس که پایه‌ترین حالت این ماده را دارد، بوراکس خشک یا بوراکس بدون آب نام دارد. همانطور که از نام این ماده پیداست، نمی‌توانید هیچ مولکول آبی را در این ماده پیدا کنید و مانند بوراکس دکا و بوراکس پنتا آب پوشیده نیست. Na2B4O7 فرمول شیمیایی این ماده است که با نام تترا بورات سدیم بی آب نیز شناخته می‌شود. حلالیت بوراکس بدون آب با حلالیت دیگر مواد از این خانواده متفاوت است. همچنین از این نوع بوراکس در ساخت انواع شیشه‌ها مثل شیشه‌های مقاوم در برابر گرما و مواد شیمیایی استفاده می‌شود. بوراکس خشک در ساخت لنز نور، ظروف آرایشی و پزشکی و همچنین دانه‌های شیشه‌ای کاربرد دارد.
تفاوت بوراکس دکا و بوراکس پنتا
تا به اینجا با انواع ماده شیمیایی بوراکس آشنا شدیم. در دنیای مواد، حتی تغییر کوچک‌ترین ذره یک عنصر می‌تواند بر روی خواص آن تاثیر بگذارد؛ به‌طوریکه در همین ماده بوراکس هم، تفاوت‌های کوچک باعث شده است انواع مواد شیمیایی نظیر بوراکس دکا، بوراکس پنتا و حتی بوراکس بدون آب ایجاد شود که هر یک از نظر فیزیکی و شیمیایی، خواص خاصی دارد. در این بخش به تفاوت بوراکس دکا و بوراکس پنتا به عنوان اصلی‌ترین اعضای خانواده بوراکس می‌پردازیم و دو تفاوت اصلی آن‌ها یعنی تعداد مولکول‌های آب و همچنین کاربردشان در صنعت را بررسی می‌کنیم.
تعداد مولکول آب؛ اصلی‌ترین تفاوت بوراکس دکا و بوراکس پنتا
آب و مولکول‌های سازنده این ماده حیات بخش شاید در نظر اول بسیار ساده باشند و تاثیر چندانی بر روی واکنش‌های شیمیایی نداشته باشد اما همین مولکول آب می‌تواند سرنوشت دو عضو خانواده بوراکس یعنی بوراکس دکا و بوراکس پنتا را تغییر دهد. از اصلی‌ترین نمونه‌های تفاوت بوراکس دکا و بوراکس پنتا، تعداد مولکول‌های آب در این مواد است. درواقع همانطور که در فرمول شیمیایی این مواد دیده می‌شود، بوراکس دکا دارای 10 مولکول آب و بوراکس پنتا دارای 5 مولکول آب می‌باشد و همین مسئله می‌تواند تغییرات زیادی در خواص بوراکس دکا و خواص بوراکس پنتا ایجاد کند.
برای مثال، بیشتر بودن تعداد مولکول‌های آب در دکا باعث افزایش امتزاج آن می‌شود یعنی شما می‌توانید این ماده را نسبت به بوراکس پنتا راحت‌تر در مواد شیمیایی دیگر ترکیب کنید بدون اینکه مرز مشخصی بین این دو سیال باشد. همچنین انحلال پذیری دکا در آب به واسطه این تفاوت بوراکس دکا و بوراکس پنتا بیشتر می‌شود.
کاربرد در صنعت؛ مهم‌ترین تفاوت بوراکس دکا و بوراکس پنتا
از دیگر نمونه‌های تفاوت بوراکس دکا و بوراکس پنتا، اختلاف این مواد در کاربرد آن‌هاست. به صورت کلی، به‌واسطه داشتن مولکول آب بیشتر، بوراکس دکا کاربرد بیشتری در صنعت دارد. همچنین از دیگر مواردی که باعث می‌شود کاربرد بوراکس دکا وسیع‌تر باشد، میزان پایداری آن نسبت به بوراکس پنتا است؛ البته نباید از مزایای بوراکس پنتا در صنعت چشم پوشی کرد.
به صورت کلی می‌توان کاربردهای بوراکس دکا را در محصولات آرایشی، خنک‌های موتور و ضد یخ، خمیرکاغذ، ساخت اسلایم و غیره نام برد؛ درحالیکه بوراکس پنتا در زمینه‌هایی مانند ساخت بافر برای بیوشیمی، مواد ضد قارچ، صنعت شیشه، تولید شوینده‌های لکه بر و همچنین سم و آفت‌کش کاربرد دارد.
جدول کاربردهای بوراکس دکا در برابر کاربردهای بوراکس پنتا
با توجه به تفاوت بوراکس دکا و بوراکس پنتا و اثراتی که بر روی کاربرد هر کدام از این مواد شیمیایی می‌گذارد، انواع کاربردهای بوراکس دکا و بوراکس پنتا را برای شما در جدول زیر خلاصه کرده ایم:
| کاربرد بوراکس دکا | کاربرد بوراکس پنتا |
|---|---|
| تمیز کردن سطوح شیشه | از بین بردن علف هرز |
| فلزات و سرامیک | ضدعفونی کننده |
| نوعی افزودنی در پولیش و واکس | نرم کننده آب |
| تولید پاک کننده دست | تولید کود |
| تولید مواد شوینده | سفید کننده رنگ |
| تولید لعاب و مواد آرایشی | پیشگیری از رشد قارچ‌های مخرب چوب |
| مهم‌ترین استاندارد برای اندازه گیری اسیدیته در تیتراسیون | محافظ در برابر آفات |
بوراکس دکا و بوراکس پنتا؛ اختلاف بر سر اندکی آب!
بوراکس که با نام سدیم تترا بورات و دی سدیم تترابورات هم شناخته می‌شود، یکی از مواد شیمیایی است که که کاربرد زیادی در صنعت دارد. این ماده با ترکیب با مولکول‌های آب می‌تواند خاصیت‌های متفاوتی داشته باشد و ترکیب‌های پایداری مانند بوراکس دکا و بوراکس پنتا را تولید کند. تفاوت بوراکس دکا و بوراکس پنتا در تعداد مولکول‌های H2O است که در آن‌ها وجود دارد؛ به‌صورتیکه بوراکس دکا دارای 10 مولکول و بوراکس پنتا شامل 5 نمونه مولکول است.
از دیگر نمونه تفاوت بوراکس دکا و بوراکس پنتا کاربرد متفاوت آن‌ها در صنعت است؛ به‌صورتیکه بوراکس دکا کاربرد بیشتری را به خود اختصاص داده است. این مواد امروزه در مقدارهای متفاوت در مواد اولیه بسیاری از کالاها استفاده می‌شود. چنانچه قصد دارید بوراکس دکا یا بوراکس پنتا باکیفیت تهیه کنید، پیشنهاد می‌کنیم با کارشناسان آوینا تجارت اطلس تماس بگیرید. همچنین شما می‌توانید اطلاعات بیشتری را درباره ترکیبات شیمیایی در وبلاگ مقالات شرکت آوینا تجارت اطلس مطالعه کنید.
سوالات متداول
بوراکس دکا چیست؟
بوراکس دکا یک ماده شیمیایی است که دارای ترکیباتی نظیر سدیم اکسید، اسید بوریک و آب می‌باشد و فرمول شیمیایی آن به شکل Na2B4O7.10H2O است. همچنین این ماده به صورت پودری و گرانوله سفید رنگ در دسترس است.
بوراکس پنتا چیست؟
بوراکس پنتا با فرمول شیمیایی Na2B4O7.10H2O یکی از اعضای خانواده بوراکس است که خواصی قلیایی دارد و بهصورت بلورهای سفید و بدون بو یافت می‌شود.
تفاوت بوراکس دکا و بوراکس پنتا چیست؟
اصلی‌ترین تفاوت بوراکس دکا و بوراکس پنتا عبارتند از تعداد مولکول‌های آب موجود در ساختار آن‌هاو همچنین کاربردهای متنوعی که هر یک از این مواد با توجه به خاصیت ساختاری خود ایجاد می‌کنند.
کاربرد بوراکس دکا کدام است؟
بوراکس دکا کاربردهای زیادی در صنعت دارد به صورتیکه می‌توان آن را به عنوان نگه دارنده مواد غذایی، مواد اولیه محصولات آرایشی، بهبود خاصیت خمیر کاغذ، ساخت اسلایم و غیره استفاده کرد.
کاربرد بوراکس پنتا کدام است؟
بوراکس پنتا از مواد شیمیایی است که از آن در زمینه ساخت سموم و آفت کش، تولید شوینده و تمیزکننده، مقاومت بخشی به شیشه، ایجاد خاصیت ضد قارچی و همچنین تولید بافر در بیوشیمی بهره گرفت.
ممنون از مطالب مفید